Wędziagolanie  na Rok Noblisty  Henryka Sienkiewicza
Mimo, że Henryk Sienkiewicz   na  terenach dawnej Kowieńszczyzny, jak też Litwy nie był  w swej Trylogii opisał je  tak dokładnie, że potomkowie  opisanych w “Potopie”  mieszkańcach  mówią: jam również z Pacunel, Mitrun , Wodoktów mimo, że  nazwy  tych  miejscowości dziś na tych terenach brzmią  już inaczej.
Ba, czy tylko mówią! Są  to ludzie tak wyjątkowi , tak przesiąknięci patriotyzmem,  wiarą, że  mimo wielkich zmian i przemian  historycznych , mimo ustawicznego lituanizowania  potrafili zachować wiarę, język, swoją  kulturę.

Dowodem tego  są działające tu  oddziały ZPL, do których należy  odział  ZPL w Wędziagole, działalność którego  przedstawiliśmy dokładnie  w pazdzierniku i listopadzie na łamach “Kuriera”.

Dlaczego dzisiaj wracamy  do tego tematu? Okazją   jest  rok bieżący, który uchwałą Senatu RP został ustanowiony  Rokiem Henryka Sienkiewicza, którego 170 rocznica urodzin i 100 rocznica śmierci  będzie  obchodzona.

 "Poprzez swoją twórczość, publicystykę i działalność społeczną budził świadomość narodową, uczył dumy z polskości, umiłowania ojczyzny i zdolności do poświęceń" - podkreślili senatorowie. - W czasach zniewolenia pisał dla pokrzepienia serc, a jego książki zbłądziły pod strzechy”.

Jedną  z takich “strzech” jest biblioteka polska  w Wędziagole założona staraniem miejscowego  oddziału ZPl, założona w Domu Polskim podarowanym dla  miejscowych Polaków przez gorliwą  Polkę, Janinę Piotrowską córka której Leonia spełniła  tak wolę  już nieżyjącej mamy.

„Proszę zobaczcie  te oto trzy szczelnie wypełnione półki - to właśnie  dzieła  Henryka Sienkiewicza, rok którego obecnie bądziemy obchodzić -  mówi prezes miejscowego odziału ZPL Ryszard Jankowski.   Cieszymy się  bardzo , że książki te  nie  stoją  bezczynnie na półkach, a są bardzo chętnie czytane  nie tylko przez mieszkańców  Wędziagoły,  pobliskich miejscowości, ale  też  wypożyczają  je  nawet mieszkańcy z Kowna. Ludzie ci wywodzą się  przeważnie  z naszych stron, więc kiedy przyjeżdżają  do swych krewnych , czy na  groby bliskich przychodzą  do nas i korzystają  z  naszej biblioteki. Do takich należy np. kowieńczyk prof. Edward Ancuta spokrewniony między innymi  z słynnym rodem  Chmielewskich, którzy  tu na naszym cmentarzu wieczny spoczynek znalezli.

Jak za chwilę  sie  dowiem Ancuta nie jest wyjątkiem,  mój rozmówca wymienia dalej nazwisko  Bolesława Lutkiewicza, który przyjeżdżając do ich miasteczka  obowiązkowo odwiedzi blibliotekę.

A mówiąc o bibliotece  miejscowej należy podkreślic, że jak na  tak nieduże  osiedle zamieszkane  dziś w zasadzie  przez Litwinów zbiory  literatury w języku polskim (ponad 2,5 tysiąca pozycji) nie  są bynajmniej małe.

Zbiory stale się   zwiększają. Zwiększają  się  nie tylko o klasykę, książki wydane  w Polsce, ale także  tu na Litwie. Jakże  wędziagolan ucieszyło naprzykład takie  oto wydanie, które otrzymali w końcu roku ubiegłego.  Jest to bardzo obszerna, reprezentacyjna pozycja (800 str) „Dziesięciolecia Kowieńszczyzny“, które przygotował samorząd rejonu kowieńskiego.

Dlaczego ucieszyło? Bo jak mówi Ryszard Jankowski  autorzy tej pracy  tak oto napisali o Polakach z Wędziagoły: „Wyjątkowość spadkobierców byłych mieszkańcow tego kraju wzbogaca życie kulturalne starostwa – są to ludzie, którzy, między innymi, w swoim domu założyli bibliotekę zawierającą 2,5 tysiące książek i organizują telemosty łączące rodaków z całego świata...“

Skromne te słowa  są  dla nich szczególnie  cenne, gdyż  między innymi w tej edycji wydanej po litewsku – tylko Polakom - wędziagolanom poświęcone są takie słowa.

Autor idei i jej realizator – naczelny redaktor Petras Garnys potrzymywał ścisłe  kontakty z   prezesem Wędziagolskiego Oddziału Związku Polaków na Litwie  Ryszardem Jankowskim, który udostępnił archiwalne zdjęcia, udzielił istotnej informacji historycznej  o Polakach, którzy mieszkali i nadal tu mieszkają.

„Nie spodziewaliśmy się takiego  wyniku. Przecież  nikt  po wojnie na Litwie nie pisał o mieszkających tu Polakach,  nie podawano tej informacji w żadnym wydaniu litewskim – mówi Jankowski. -  Tu zaś zostały  zamieszczone fotografie naszych rodziców – Polaków, mieszkanców miasteczka oraz   zdjęcia z organizowanych przez nas imprez. Chciałoby się wierzyć, że nadchodzi czas, kiedy obiektywnie będzie się patrzyło na mieszkające tu mniejszości narodowe, na ich pracę i osiągnięcia.“

Czyli, rodzi się  nikła nadzieja, że rok bieżący Rok Noblisty może nawet nowe akcenty na niwie stosunków polsko - litewskich na te ziemie  wniesie.  Wędziagolanie,  kiedy mówimy o tej dacie, podkreślają,  że chcieliby wszystkim, kto do nich się  zwróci  pokazać miejsca opisane  przez Henryka Sienkiewicza.

„Takie  jednodnowe,  czy też  kilkudniowe wycieczki organizowaliśmy także dotychcas, bo potrzeba poznania naszych stron zawsze była. Szczególnie  ze strony Polaków mieszkających w Polsce. Chętnie towarzyszę   wycieczkom zespołowym, czy też osobistym - mówi prezes ZPL, bo  swe strony rodzinne znam przecież bardzo dokładnie. Mimo wielkich zmian,  wielkich przemian udaje się  po dziś dzień odnalezć jakieś dawne akcenty“.

Kilka lat temu udało się  np. Lechomirowi Domaszewiczowi pochodzącemu od  Wodoktów odnalezć na starym cmentarzu mogiły swoich bliskich. A skoro już  o grobach, to profesor Jan Składowski  przyjeżdża  czas od  czasu  na te  tereny i spisuje je dokładnie.

Przyjeżdżali też  muzealnicy z Sejn, którzy interesowali się   miejscowościami opisanymi przez Henryka Sienkiewicza.

Jak za chwilę  się  dowiem  w ciągu tylko kilka tygodni bieżącego roku Ryszard Jankowski otrzymał  pięć bardzo poważnych zgłoszeń na  takie wycieczki,  na ten rok. Już  ma  rozplanowane  co do dnia. Czy wszystkim podoła jeżeli będzie  sporo podobych prośb?

“ Jak najbardziej mam bardzo czynnych, oddanych członków  w swoim oddziale, mogę na  nich śmiało polegać,  bo Polacy Wędziagoły  doskonale  wiedzą, co znaczy zachować ślady, co znaczy utrwalać co dzień   polskość na tych ziemiach” – mówi na zakończenie naszej rozmowy prezes   oddziału ZPL w Wędziagole  Ryszard Jankowski.

Helena Gładkowska